Wat zijn intellectuele eigendomsrechten?

Intellectuele eigendomsrechten bieden bescherming aan voortbrengselen van de geest. In tegenstelling tot het gewone eigendom, beschermt het immateriële goederen.

Intellectuele eigendomsrechten beschermen bijvoorbeeld niet de (fysieke) auto zelf, maar wel ideeën die gestalte hebben gekregen. Denk daarbij aan de vormgeving van de auto, de techniek onder de motorkap, de productnaam, het logo en de reclame-uitingen waarmee de auto op de markt wordt gebracht.

Welke intellectuele eigendomsrechten zijn er?

IE bestaat uit een diversiteit aan rechten die zijn gereguleerd in allerlei verschillende wetten en (internationale) verdragen. Ze verschillen sterk in beschermingsvereisten, -omvang en -duur. We behandelen hieronder zes bekende voorbeelden van intellectuele eigendomsrechten, namelijk auteursrecht, databankenrecht, octrooirecht (patent), handelsnaamrecht, merkenrecht en knowhow.

Auteursrecht

Aan de maker van een werk (de wet spreekt over ‘een werk van letterkunde, wetenschap of kunst’) komt het auteursrecht toe. Voor de verkrijging gelden geen formaliteiten. Wel is een zekere mate van oorspronkelijkheid vereist.

Auteursrecht op een muziekstuk ontstaat bij het componeren, op een boek bij het beschrijven van de bladzijden en op software bij het maken van de regels code. Het werk hoeft niet ‘af’ te zijn, ook alfaversie 0.1 van de software is beschermd. Over het auteursrecht op software leest u hier meer.

Databankenrecht

Het databankenrecht (extractierecht) is voor de producent van een databank.  Hiermee worden kort gezegd verzamelingen bedoeld die van een substantiële investering getuigen. Zo'n verzameling kan bijvoorbeeld bestaan uit trefwoorden in een woordenboek of namen in een gids op een website. Voor de verkrijging van het recht gelden geen formaliteiten.

Octrooirecht

Een octrooi (patent) kan worden verkregen voor een uitvinding die nieuw is (nergens op de wereld openbaar toegankelijk gemaakt), op uitvinderwerkzaamheid berust (inventief is) en toegepast kan worden op het gebied van de nijverheid (het moet kunnen functioneren). Verlening geschiedt door het Octrooicentrum. Software als zodanig is niet vatbaar voor octrooiering.

Handelsnaamrecht

Het handelsnaamrecht beschermt de naam waaronder een onderneming wordt gedreven, bijvoorbeeld "Perfect IT-Solutions". Inschrijving kan plaatsvinden in het handelsregister van de Kamer van Koophandel, maar is geen verplichting.

Wel is voor bescherming vereist dat er continuïteit is in het gebruik van de naam (als domeinnaam, op briefpapier etc.) en bekendheid geniet bij het publiek.

Merkenrecht

Een merkenrecht kan worden verkregen voor tekens die dienen om producten of diensten van een onderneming te onderscheiden. Vereist is onder meer dat het teken (voldoende) onderscheidend vermogen heeft.  Denk aan logo (beeldmerk) of een naam (woordmerk).

Merkenrechten kunnen soms ook wel worden verkregen voor een kleur, een muziektune of zelfs een geur. Deponering bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom is vereist.

Knowhow

Het begrip knowhow omvat immateriële verworvenheden die onder het intellectuele eigendom niet (of nauwelijks) bescherming genieten, maar die wel waarde vertegenwoordigen. Denk aan een marketingconcept, de imagorechten van een bekende voetballer of een wiskundige formule.

In de praktijk vindt bescherming vaak plaats door middel van geheimhoudingsafspraken met betrokkenen (de bekende Non-Disclosure Agreement) verzwaard met boetebedingen.

In welke gevallen is het op orde hebben van intellectueel eigendom onmisbaar?

Voor organisaties is van groot belang dat zij de intellectuele eigendomsrechten hebben geborgd. Dat is belangrijk in veel gevallen, zoals bij:

  • de verkoop van de onderneming (overdracht aandelen);

  • het verkrijgen van financiering en vestiging zekerheidsrechten;

  • geschillen met concurrenten of andere spelers op de markt over inbreuk op IP-rechten;

  • het sluiten van contracten met klanten en distributeurs (waarin dikwijls licentie/gebruiksrechten worden verstrekt);

  • overdracht (verkoop) van IP-rechten.

In al die gevallen moet de organisatie immers kunnen aantonen dat intellectuele eigendomsrechten bestaan op de kennis, knowhow en producten zoals data en software. Getracht zal worden in kaart te brengen wie, wat, wanneer heeft gemaakt en welke rechten waar liggen.

Daarnaast wil men vaststellen of inbreuk wordt gemaakt op rechten van derden. Dat is geen sinecure. Bijvoorbeeld wanneer er software in een product is verwerkt waartoe een ander (zoals een oud-werkgever van een medewerker) is gerechtigd. Ontdekking kan dan lang uitblijven, maar de wet is geduldig.

Ook na vele jaren kan de rechthebbende nog een vordering tot schadevergoeding instellen, winstafdracht eisen of een product recall afdwingen. Kortom, het goed op orde hebben van de intellectuele eigendomsrechten van uw organisatie is van groot belang om niet voor vervelende verrassingen te komen staan.

Uw intellectuele eigendom op orde brengen?

Wij helpen u graag verder. Neem vandaag nog contact op met een ervaren ICT-jurist via 010 2290 646 en wij gaan voor u aan de slag.